Οι συντηρητές έχουν ανοίξει ένα μικρό παράθυρο ώστε να μπορούν να δουν οι προσκυνητές – για πρώτη φορά – την πέτρα στο εσωτερικό της σπηλιάς.
Το σιδερένιο κλουβί που είχαν χτίσει οι βρετανικές αρχές το 1947 έχει φύγει, το ίδιο και ο φόβος σχετικά με το πόσο σταθερό είναι το ιερό, αφού είχε να ανακαινιστεί πάνω από 200 χρόνια. «Αν δεν είχε συμβεί αυτή η παρέμβαση τώρα, θα υπήρχε μεγάλος κίνδυνος κατάρρευσης του ιερού», είπε η Bonnie Burnham από το World Monuments Fund. «Το μνημείο έχει μεταμορφωθεί πλήρως.»
Ο οργανισμός έδωσε 1,4 εκατομμύρια δολάρια για να καλυφθεί μέρος των 4 εκατομμυρίων που χρειάζονταν για την αναστήλωση, χάρη σε δωρεά της χήρας του ιδρυτή των Atlantic Records. O βασιλιάς της Ιορδανίας, Abdullah II, και ο Παλαιστίνιος Πρωθυπουργός Mahmoud Abbas έδωσαν από 150.000 ευρώ ο καθένας, μαζί με άλλες ιδιωτικές δωρεές και δωρεές της εκκλησίας, είπε η Burnham.
Ο ναός από ασβεστόλιθο και μάρμαρο βρίσκεται στο κέντρο του Ναού του Παναγίου Τάφου στην Ιερουσαλήμ, μία από τις παλαιότερες εκκλησίες του κόσμου, χτισμένη την 12ο αιώνα πάνω σε ερείπια του 4ου αιώνα. Ο ναός χρειαζόταν αναστήλωση λόγω μακροχρόνιας έκθεσης σε περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως το νερό, η υγρασία και ο καπνός από τα κεριά.
Τα τρία κυριότερα δόγματα του Χριστιανισμού φυλάνε διαφορετικά σημεία της εκκλησίας, αλλά έβαλαν στην άκρη τις θρησκευτικές διαφωνίες τους για να δώσουν την ευλογία τους για την αναστήλωση.
Το 2015 η ισραηλινή αστυνομία έκλεισε το κτίριο όταν κρίθηκε επικίνδυνο και οι επισκευές ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2016.
Η ομάδα από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο καθάρισε τις πέτρες της πρόσοψης του ναού και διόρθωσε το εσωτερικό τοίχωμα του ναού, εγχέοντας ρευστοκονίαμα για ενίσχυση.
Κάθε πέτρα καθαρίστηκε από τον καπνό των κεριών και τις κουτσουλιές των περιστεριών και τοποθετήθηκε ξανά στην θέση της.
Τοποθετήθηκαν ακόμη μπουλόνια τιτανίου για ενίσχυση της κατασκευής και οι τοιχογραφίες αποκαταστάθηκαν.
Οι συντηρητές ανακάλυψαν, επίσης, κάποια πράγματα. Στις 16 Οκτωβρίου, η ομάδα μπήκε στο ιερό του ναού, στον ταφικό θάλαμο του Ιησού, και άνοιξε προσωρινά ένα παλιό στρώμα μαρμάρου που κάλυπτε την πέτρα πάνω στην οποία λέγεται ότι τοποθετήθηκε το σώμα του Ιησού.
Κάτω από το στρώμα αυτό υπήρχε ένα μια λευκή μαρμάρινη πλάκα με έναν σταυρό χαραγμένο πάνω της, κάτι που η ομάδα χρονολογεί στην ύστερη περίοδο των Σταυροφοριών του 14ου αιώνα.
Κάτω από την μαρμάρινη πλάκα υπήρχε ακόμα μία παλιότερη πλάκα από γκρίζο μάρμαρο που προστάτευε την πλάκα όπου είχε τοποθετηθεί το σώμα του Ιησού και ο σοβάς της χρονολογείται από τον 4ο αιώνα, όταν ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ζήτησε να χτιστεί ο ναός του Παναγίου Τάφου.
Οι συντηρητές έχουν ανοίξει ένα μικρό παράθυρο ώστε να μπορούν οι Προσκηνητές να δουν το εσωτερικό του τάφου. «Φαίνεται ότι βρισκόμαστε μπροστά σε επίπεδα ιστορίας που επιβεβαιώνονται», είπε η Αντωνία Μοροπούλου, η οποία επέβλεψε την αναστήλωση.
Την Τετάρτη θα γίνει τελετή για την ολοκλήρωση των εργασιών με την παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου από την πλευρά της Ορθόδοξης εκκλησίας και εκπροσώπου του Πάπα Φραγκίσκου από την πλευρά της Καθολικής εκκλησίας. Οι ανησυχίες για την σταθερότητα του ναού έφεραν τα δύο δόγματα κοντά και η κυρία Μοροπούλου ελπίζει ότι αυτό θα οδηγήσει σε μια νέα περίοδο συνεργασίας.
Ελπίζει ότι οι δύο κοινότητες θα κάνουν κάποιες αλλαγές στα μακροχρόνια έθιμα μέσα στην εκκλησία, όπως αυτό σύμφωνα με το οποίο οι πιστοί σπάζουν τα αναμμένα κεριά τους πάνω στις πέτρες του Edicule, ώστε να μην καταστραφεί η κατασκευή.
Αυτή την στιγμή γίνονται προσπάθειες ώστε να συγκεντρωθούν χρήματα για νέο γύρο δωρεών, ώστε να μην χρειαστεί να γίνουν άλλες εργασίες για τα επόμενα χρόνια.
«Αυτό το μνημείο είναι χώρος λατρείας εδώ και πολλούς αιώνες και θα συνεχίσει να είναι για πάντα», είπε η κυρία Μοροπούλου.